Wymiar etyczny literatury
04.10.2013
Wymiar etyczny literatury jako klucz do postkolonialnego świata.
dr Joanna Bocheńska
Etyczny wymiar literatury przeżywal w historii badań nad literaturą i badań kulturoznawczych w ogóle swoje wzloty i upadki. Epoka pozytywizmu oraz wpływ różnych ideologii (np komunizm i tworzony w jego ramach literacki, czy filmowy socrealizm) uznawały wręcz, że literatura (i kultura) mogą być narzędziem wychowawczym, narzędziem kształtowania umysłów dla potrzeb budowania nowego społeczeństwa. Tego rodzaju - wyłacznie utylitarny - wymiar literatury był też jednak od początku kwestionowany. Na jego antypodach stało ujęcie estetyczne uznające dzieło literackie za przestrzeń istnienia i oddziaływania jedynie wartości estetycznych, bez jakichkolwiek ambicji moralizatorskich. Dużą rolę w takim podejściu do literatury odegrał postmodernizm. Jednakże pełne zdezawuowanie wymiaru etycznego literatury stało się ślepym zaułkiem, zwłaszcza w czasach gdy – jak podkreślają Steve Brie i William Rosstier – zapotrzebowanie na literaturę różnego rodzaju zdaje się rosnąć a nie maleć, a wyniki badań próbujące określić przyczynę sięgania po literaturę wskazują niezbicie na istotną rolę jej kontekstu etycznego.
Jak więc powinno się dzis rozumieć etyczny wymiar literatury? Czy wciąż jedynie jako proste narzędzie kształtowania dusz? Czy też w sposób bogatszy, uznający doświadczenia krytyki postmodernistycznej? Jaką rolę może odegrać taki – na nowo rozumiany – wymiar etyczny w rozumieniu świata postkolonialnych zależności, w tym również świata kultury kurdyjskiej?
